Kabotaż — co to jest transport kabotażowy?
Transport kabotażowy staje się coraz bardziej popularny. Z czego to wynika? Co to jest transport kabotażowy? Pod jakie podlega przepisy? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
Co to jest przewóz kabotażowy?
Kabotaż jest to termin znany każdemu, kto zajmuje się międzynarodowym transportem drogowym. Jest to po prostu zarobkowy transport ładunku, który odbywa się w obrębie tego samego państwa pojazdem, który jest zarejestrowany w innym kraju.
Celem takiego rodzaju transportu międzynarodowego jest zoptymalizowanie procesu dostawy oraz zminimalizowanie tak zwanych pustych przebiegów. Zasady przewozu kabotażowego reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE nr 1072/2009). Jest to dokument, który dotyczy państw członkowskich Unii Europejskiej).
Kto jest uprawniony do wykonywania transportu międzynarodowego kabotażowego?
Zgodnie z prawem transport kabotażowy może wykonywać każdy, kto zajmuje się zarobkowym drogowym przewozem określonych kategorii produktów. Trzeba zatem posiadać działalność zarejestrowaną w kraju członkowskim Unii Europejskiej lub EFTA. Dodatkowo konieczne jest posiadanie licencji na transport międzynarodowy. Transport kabotażowy może nawet wykonywany przy wykorzystaniu pojazdu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej mniejszej niż 3,5 tony.
Kiedy ma miejsce przewóz kabotażowy?
Transport kabotażowy możemy rozpocząć, gdy całkowicie lub częściowo rozładujemy dostarczony towar w kraju jego adresata. Zgodnie z przepisami dostawa w ramach kabotażu powinna być realizowana tym samym samochodem, którym kierowca przekroczył granicę.
Jednym z przykładów transportu międzynarodowego kabotażowego jest sytuacja, w której firma mająca siedzibę na przykład w Polsce przyjęła zlecenie na przewóz pomiędzy dwoma miastami w Hiszpanii. Dodatkowo uprzednio wykonała przewóz oraz wyładunek z Polski. Właśnie te dwa ostatnie elementy odgrywają tutaj kluczową rolę. Dzieje się tak, ponieważ, aby przewóz kabotażowy mógł mieć miejsce, niezbędne jest wykonanie najpierw transportu międzynarodowego konkretnym pojazdem.
Firmie przewozowej przysługuje prawo zaczęcia przewozu kabotażowego choćby tylko po częściowym rozładunku ładunków przewożonych do państwa, które jest docelowym.
Przepisy prawne dotyczące ram czasowych oraz ilościowych kabotażu
W przepisach dotyczących przewozu kabotażowego jest określony czas realizacji takiego rodzaju transportu. W rozporządzeniu jasno napisane jest, że ostatnia dostawa musi być wykonana do 7 dni od czasu zakończenia rozładunku transportu międzynarodowego.
Istotne jest to, że osoba odpowiedzialna wykonuje transport kabotażowy wyłącznie w granicach przyjmującego państwa członkowskiego. W takim przypadku ma prawo do przeprowadzenia 3 dostaw w przeciągu 7 dni od czasu pierwszego rozładunku. Drugą istotną rzeczą jest to, że powinien się on odbyć w ciągu 3 dni od momentu przekroczenia granicy w państwie drugim.
Co równie istotne samochód może do niego wjechać, jedynie nie posiadając towaru. Usługę taką można wykonać w przeciągu 7 dni od dnia rozładunku w kraju przyjmującym. Gdy samochód wjedzie na teren państwa, w którym planowany jest kabotaż, w jego granicach może wykonać wyłącznie jeden przewóz.
Poniżej opisujemy dokładniej każdy z dwóch rodzajów transportu kabotażowego.
Jak wygląda kabotaż w innym państwie członkowskim niż kraj rozładunku?
Firma zajmująca się transportem kabotażowym może zrealizować jeden przewóz towaru w innym kraju członkowskim niż państwo przyjmujące towar w przewozie międzynarodowym. Taka dostawa powinna się odbyć w ciągu trzech dni od momentu przekroczenia granicy w drugim państwie. Pojazd musi być pusty w chwili wjazdu do tego państwa. Tak samo, jak w poprzednim przypadku taki przewóz kabotażowy należy zakończyć w nieprzekraczalnym terminie 7 dni — liczonego od dnia rozładunku w kraju przyjmującym.
Każde z państwa członkowskiego może doprecyzować prawo Unii Europejskiej, wprowadzając własne — wewnętrzne regulacje. Mogą one dotyczyć takich kwestii jak:
- zasady planowania czasu prowadzenia pojazdu — maksymalny przedział godzinowy kierowania,
- zasady dotyczące czasu odpoczynku kierowcy,
- regulacje, które będą się odnosiły do zasad transportu niebezpiecznych ładunków (żywność, zwierzęta).
- zasady naliczania podatku VAT za przewozy kabotażowe,
- ciężar oraz wymiar pojazdów,
- zasady odnoszące się do umowy przewozu.
Regulacje powinny być tożsame w krajowych oraz międzynarodowych przewozach transportowych. Taka zasada została wprowadzona przez Unię Europejską — ma ona na celu przeciwdziałania dyskryminacji narodowościowej.
Jak wygląda kabotaż w kraju rozładunku?
W przypadku kiedy kabotaż jest wykonywany w granicach państwa przyjmującego, przewoźnik ma prawo na wykonywanie przewozów kabotażowych w ramach dostawy rzeczy (w liczbie 3), w przeciągu 7 dni od pierwszego rozładunku.
Dokumentacja przy wykonywaniu transportu kabotażowego
W transporcie kabotażowym również należy pamiętać o formalnościach. Najważniejszą dokumentacją w takim rodzaju transportu, są:
- międzynarodowe listy przewozowe CMR — dokumentacja wskazująca datę rozładunku w kraju przyjmującym,
- listy przewozowe — osobne dla każdego transportu kabotażowego,
- faktury za wykonane przewozy kabotażowe.
Ważne jest, aby dokumenty takie zawierały:
- nazwę oraz adres nadawcy i przewoźnika, jak również własnoręczny podpis,
- nazwę oraz adres odbiorcy towaru,
- datę oraz podpis po odbiorze ładunku przez osobę uprawnioną,
- miejscowość oraz datę odbioru towaru, jak i miejsce przeznaczenia rzeczy,
- masę brutto lub ilość dostarczonych ładunków,
- numer rejestracyjny samochodu oraz przyczepy,
- informację o charakterze dostarczonych przedmiotów,
- informację na temat sposobu pakowania dowiezionych rzeczy,
- nazwę, numer oraz specjalne oznaczenia rzeczy, jak i liczbę opakowań.
Jakie są sankcje za bezprawne przewozy kabotażowe?
Czasami kabotaż może stać się zagrożeniem dla lokalnych firm transportowych, w których obszarze działań jest wykonywanie międzynarodowych przewozów transportowych. Taki drogowy przewóz rzeczy może doprowadzić do wyparcia z rynku takich przedsiębiorstw, które czasem okazują się droższe. Dlatego też prawo ograniczyło możliwość jego realizowania poprzez nałożenie limitów na transport kabotażowy.
Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej chcąc chronić swój rynek, samo nakłada sankcje na przekroczenie limitów kabotażu oraz brak odpowiedniej dokumentacji.
Za przekroczenie prawa w tym zakresie karane jest zarówno przedsiębiorstwo, które wykonuje ponadgabarytowy transport kabotażowy, jak i kierowca odpowiedzialny za ten konkretny przewóz kabotażowy.
Zazwyczaj są to kary grzywny oraz mandaty. W niektórych państwach można zatrzymać pojazd lub odebrać licencję transportową. Zdarzają się też kary więzienia, na przykład we Francji.
Przewozy kabotażowe a VAT
Istnieją zasady wewnętrzne dotyczące wspólnych zasad dostępu do usług transportu międzynarodowego na terenie Unii Europejskiej. Według nich przewozy kabotażowe są opodatkowane w kraju rozładunku. W takim przypadku przewoźnik wystawia fakturę, nie naliczając VAT-u. Nie podlega również rejestracji podatku w kraju, w którym realizuję przewóz kabotażowy. Podatkiem, w tym przypadku obciążony jest odbiorca, to na nim leży odpowiedzialność zapłacenia tej należności.
Obowiązkiem przewoźnika jest z kolei rejestracja przejazdu na potrzeby podatku VAT-UE. Dlatego też przedsiębiorca powinien, w odpowiednim urzędzie skarbowym, złożyć wypełniony wniosek VAT-R.
Zmiany na rynku przewozu kabotażowego
Stosunkowo niedawno — w 2022 roku — zaczęto wprowadzać w życie pakiet mobilności, który przewiduje istotne zmiany na rynku międzynarodowych przewozów drogowych kabotażowych. Gdy zostanie on całkowicie wprowadzony w życie, przy wykonywaniu kabotażu niezbędne będzie czasowe zamrożenie pojazdu (cooling off). Będzie miało na celu tymczasowe wstrzymanie operacji kabotażowych, które byłoby wykonywane tym samym samochodem, na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego na okres czterech dni.
Teraz już wiemy, na czym polega przewóz kabotażowy, jakie są jego rodzaje oraz jakie przepisy regulują zasady, aby taki transport międzynarodowy przebiegał zgodnie z prawem. Osoba, która zawodowo zdecyduje się, zająć przewozami kabotażowymi powinna dokładnie się z nimi zapoznać. Przewoźnik wykonuje transporty drogowe kabotażowe wyłącznie na podstawie zasad ustalonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady dlatego, aby nie być obciążonym karami za łamanie prawa w tym zakresie, należy dogłębnie się z nimi zapoznać przy okazji każdej zrealizowanej usługi transportowej.
